Elektrikli ve Hibrit Araçlar Hakkında Her Şey
Elektrik enerjisi ile çalışan otomobillere "Elektrikli Otomobil" adı verilmektedir. Elektrikli otomobillerin yakıt tasarrufu sağlamasının yanı sıra karbon emisyonunu azaltması sebebiyle çevreye verilen zararın aza indirilmesi bakımından da olumlu etkileri bulunmaktadır. Elektrikli arabaların en önemli avantajlarından biri de sessiz çalışıyor olmalarıdır.
Elektrikli otomobiller kendi elektrikli araç motorlarına sahiptirler. İçten yanmalı motorlara sahip otomobillerden farklı olarak gücünü elektrik motorundan almakta, yakıt olarak elektrik enerjisini kullanmaktadır. Saymakla bitmeyen elektrikli araç avantajları sayesinde otomobil üreticisi modelleri arasına seri üretim elektrikli otomobiller de eklemiştir.
Elektrikli otomobiller arasında en fazla rağbet görenler Hibrit diye adlandırılan, elektrik ve yakıt teknolojisinin birlikte yer aldığı otomobillerdir. Bu otomobiller; aracın kullanım sırasında hem elektrik hem de yakıt enerjisinden faydalanmaktadır.
Dünya'da ve Türkiye'de halen birçok farklı elektrikli araç modeli yer almakta.
2019 yılında satışa sunulacak modeller arasında; Audi e-tron, Mercedes EQC, Volvo XC40, Mini E, e-Kia Niro, elektrikli Hyundai Kona, Porsche Taycan, Peugeot e208, DS3 Crossback E, Jaguar XJ, Aston Martin RapidE, Honda Urban EV, Nissan LEAF E-plus, Volkswagen I.D. Neo ve Tesla Model 3 yer alıyor.
Hibrit ve Elektrik Araç Farkı
Hibrit ve elektrikli araçlar arasında temel fark, enerji kaynakları ve nasıl çalıştıklarıdır.
Enerji Kaynağı:
Elektrikli Araç: Araçta bir veya birden fazla elektrik motoru bulunur ve bu motorlar araçtaki büyük bataryalardan gelen enerji ile çalışır.
Hibrit Araç: Hem içten yanmalı motor (genellikle benzinli veya dizel) hem de elektrikli bir motorla çalışır.
Menzil ve Yakıt Verimliliği:
Elektrikli Araç: Genellikle daha kısa menzile sahiptir ancak enerji maliyeti genellikle benzin veya dizelden daha düşüktür.
Hibrit Araç: Genellikle elektrikli araçlardan daha uzun bir menzile sahip olup içten yanmalı motorun ve elektrikli motorun kombinasyonu sayesinde yüksek yakıt verimliliği sunar.
Elektrikli ve Hibrit Araç Yakıt Tüketimi
Temel hibritler yalnızca rejeneratif frenlemeden ve yoldaki ivmeden şarj olmaktadır. Tak-ve-çalıştır hibritler elektrik şebekesinde şarj olmak için fişe takılabilir, daha büyük akülere ve hatta daha düşük yakıt tüketimine imkan tanırlar. Hibrit olmayan, sadece elektrikle çalışan otomobilde ise sadece akü bulunur ve yakıt gerekmez.
Sadece elektrikli araç fiyatları hibrit araç fiyatlarına göre daha pahalıdır. Uzun vadede yakıt tüketimi olmaması sebebiyle avantaj sağlamaktadır. Elektrikli araç batarya fiyatlarının ise modelden modele değişim gösterse de bütçe dostu olduğunu ne yazık ki söyleyemeyiz.
Elektrikli araç dönüşüm kiti, geleneksel benzinli veya dizel yakıtlı bir aracı elektrikli bir araca dönüştürmek için gereken tüm bileşenleri ve ekipmanları içeren bir settir. Bu dönüşüm kitleri, sürdürülebilirlik ve çevresel duyarlılık amacıyla, özellikle eski araçların emisyonlarını azaltmak için tercih edilen bir yöntem haline gelmiştir.
Türkiye'de elektrikli araçların popülerliği arttıkça, elektrikli araç şarj istasyonları da giderek yaygınlaşmaktadır. Türkiye genelinde büyük şehirlerin yanı sıra otoyollar ve ana arterler üzerinde de şarj istasyonları kurulmuştur.
Hibrit Araba Özellikleri
Hibrit otomobillerde iki adet motor bulunmaktadır. İki farklı güçten faydalandıkları için Hibrit yani melez olarak adlandırılmaktadırlar. Hibrit araç çalışma prensiplerine elektrikli araçlara göre farklılık gösterir.
İçten yanmalı ve elektrikli olmak üzere iki tip de motor kullanmaktadır. Elektrikli motoru içten yanmalı motora destek olacak şekilde geliştirilmiştir. Arabanız durma halindeyken iki motorda çalışmaz. Araç kalkış yaptığında elektrik motoru devreye girer. Hızlanma esnasında veya yokuşlarda her iki motor devreye girer. Hibrit araçlar, hem elektrikli motor hem de içten yanmalı motor kullanarak çalışır. Dolayısıyla, bu araçların da egzoz emisyonlarını kontrol etmek için periyodik egzoz muayenelerinden geçmeleri gerekmektedir. Hibrit araç avantajlarından en önemlisi ise fiyatların elektrikli araçlara göre daha uygun olmasıdır.
Otomobilde elektrikli motoru şarj eden bir mekanizma bulunmaz. Elektrik motoru içten yanmalı motor tarafından şarj edilmektedir. Düşük hızlarda elektrikli motor aracın çekişin sağlar. Yüksek hızlarda ise içten yanmalı motor devreye girmektedir.
Emisyon hacimleri düşüktür. Elektrikli kullanım sırasında sessiz çalışırlar.
Hibrit Araba Akü Değişimi ve Fiyatları
Hibrit araçlarda kullanılan aküler, yüksek kapasiteli ve genellikle lityum-ion temelli olup, araç performansı için kritik bir bileşendir. Hibrit araç akü fiyatları; aracın markası, modeli, akünün kapasitesi ve teknolojisi gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Hibrit araçlar, hem içten yanmalı bir motor hem de elektrikli bir motorla çalışır ve bu elektrikli motorun enerjisi araçta bulunan büyük bir bataryadan gelir. Hibrit araçların batarya ömrü, genellikle araç yaşam döngüsü boyunca dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Ancak bataryanın ömrü, kullanım şekli, sürüş alışkanlıkları, iklim koşulları ve diğer faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Şarj Edilebilir Hibrit Otomobiller (Tak Çalıştır)
Hibrit teknolojiyle aynı sisteme de olan bu otomobillerin dışardan şarj edilebilmelerini sağlayan fiş tertibatları vardır. Pilleri daha büyüktür. Şarj soketlerine takılarak şarj edilebilirler.
Elektrikli otomobil kullanımının artmasının önündeki engellerin başında; şarj istasyonlarının yaygın olmaması ve maliyetlerin alternatif araç seçeneklerine göre biraz daha yüksek olması yer almaktadır.
Türkiye'de Elektrikli ve Hibrit Araç Modelleri
Ülkemizde elektrikli otomobil sahipliği her geçen yıl artıyor. Bu talebi karşılamak için şarj istasyonları yatırımı da bu artışa paralel olarak artmaktadır.
Türkiye'de yer alan elektrikli otomobil sayısı toplam 1126 adet, Şarj soketi sayısı ise 582 ulaşmış bulunuyor. Türkiye'de 11 firmanın fiilen elektrikli araç şarj istasyonu yatırımı bulunmakta, toplam 18 firma satış ve pazarlama faaliyetlerini sürdürmektedir.
Türkiye'de satılan elektrikli otomobiller arasında; Mercedes, BMW, Tesla, Toyota, Kia, Honda, Hyundai, Renault gibi birçok marka bulunmaktadır.
Elektrikli araçların pil maliyetlerinin önümüzdeki beş sene içerisinde daha da düşeceği tahmin edilmektedir. 2015 yılında, elektrikli araçlarda yer alan piller aracın toplam maliyetinin %57'sini oluştururken, 2019'da bu oran %33'e düşmüş bulunmaktadır. 2025'te bu oranın %20'ye kadar düşmesi beklenmektedir.
Elektrikli ve Hibrit Araç Vergisi
Ülkemizde daha önceleri MTV'den (Motorlu Taşıtlar Vergisi) muaf olan elektrikli araçlar için halen MTV vergisi uygulanmaktadır.
Vergisiz fiyatı 1 milyon 250 bin TL'yi aşmayan elektrikli araçlar yüzde 10'luk ÖTV dilimine girerken fiyatı 1 milyon 250 bin TL'yi aşan araçlara ise yüzde 40 ÖTV uygulanır.
Elektrikli ve hibrit araç MTV hesaplama konusunda size yardımcı olabilecek birçok uygulama ve hesap yöntemi vardır.
Elektrikli araç şarj ücretlendirmeleri ise modelden modele ya da aracın büyüklüğüne göre değişkenlik gösterebilir. Ev elektriğinden yapılan şarjlarda kW için 2.6 TL ödenirken AC ve DC şarj istasyonlarında ise kW başına ödenen rakam 10 TL'ye kadar çıkabilir.
Türkiye Elektrikli ve Hibrit Araçlar Derneği (TEHAD) tarafından başlatılan girişimle 20-21 Nisan tarihleri Elektrikli ve Hibrit Sürüş Haftası olarak ilan edilmiş bulunmaktadır. 2019 yılında Elektrikli ve Hibrit Sürüş Haftası'nın ilki gerçekleştirilmiştir.
Avrupa'da 2018 yılında 195.000 elektrikli araba satıldı. Avrupa'da en fazla şarj istasyonu 80 binin üzerinde Hollanda'da bulunuyor. Almanya'da 37 bin, Fransa'da 34 bin adet şarj istasyonu yer alıyor.
Avrupa ile kıyaslandığında ülkemizde elektrikli araç pazarının henüz çok daha küçük olduğunu söyleyebiliriz. Türkiye'de yeni elektrikli araba ve ikinci el elektrikli otomobil sayısının artması için maliyetlerin düşmesi ve şarj istasyonlarının artması ile mümkün olacaktır.